Had burgemeester André Baars beter toch zijn kant van het verhaal kunnen vertellen? Die vraag bekruipt je bij het afluisteren van de speciale vergadering, woensdagavond 28 oktober, met als onderwerp de verkenning politiek en bestuurlijke conflicten en onvrede in de gemeente door de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB). De vergadering was bedoeld voor de raadsleden om met vragenstellen zich een beeld te kunnen vormen. Na een uitgebreide toelichting door prof. dr. Frissen van het NSOB die ook de gestelde vragen beantwoordde, verraste Baars in een verklaring iedereen door zijn vertrek als burgemeester aan te kondigen. Daarmee sneed hij ook iedereen de pas af hem vragen te stellen over de ontstane situatie.
Kennelijk de enige optie
Waarschijnlijk zag Baars op voorhand de bui al hangen en vond hij het aankondigen van zijn vertrek als burgemeester kennelijk nog de enige optie, hoezeer hij ook de duidelijke analyse van de ontstane bestuurlijke problemen van het rapport van de NSOB ten volle onderschrijft, alsook de opgenomen conclusies en aanbevelingen. Baars had zich volgens een eerdere verklaring dan ook willen inzetten voor betere verstandhoudingen.
Waarschijnlijk niet gered
Gezien de verdere beraadslaging tijdens de vergadering, nadat de raadsleden, wethouders en gemeentesecretaris waren bekomen van de onverwachte aankondiging, had Baars het waarschijnlijk ook niet gered. Daarvoor, bleek uit alle verhalen, was zijn positie als burgemeester al ronduit onhoudbaar geworden. Maar toch, wellicht hadden veel mensen uitgezien naar zijn kant van het verhaal. Want Baars kreeg flink wat kritiek op ‘zijn bordje’.
Ware worsteling
Zo verwoordde Herma van der Weide (fractievoorzitter VVD Ermelo) onder meer: “Na 7 maanden van gesprekken met alle betrokkenen konden wij als klankbordgroep van alle fractievoorzitters, niet anders dan het vertrouwen in de burgemeester opzeggen.” Ze sprak over een ware worsteling gedurende die maanden. “Het vertrouwen opzeggen doe je niet zomaar.” Meerdere malen zeiden de fractievoorzitters dat zij niets mochten zeggen over de inhoud van de vertrouwelijke gesprekken. Wat Van der Weide dan wel losliet was veelzeggend: “Ik heb met open mond geluisterd naar wat er gezegd werd.”
Moeizame relatie
Open en verhelderend was de verklaring van wethouder Laurens Klappe, ook namens de wethouders Hans de Haan, Wouter Vogelsang en Leo van der Velden. Hij zei te zijn overvallen door het besluit van de burgemeester om te vertrekken. “Deze avond had niemand gewild, het is nog pijnlijker dan we ons van tevoren hadden kunnen voorstellen.” Klappe gaf onder meer aan dat vanaf de start van het huidige college de wethouders een moeizame relatie hadden met de burgemeester.
Disciplinerend en belerend
Hoewel Baars als persoon werd gewaardeerd om zijn toegankelijkheid, viel zijn stijl van besturen niet bepaald in de smaak. “Disciplinerend en belerend, kwetsend en nodeloos grievend”, aldus Klappe. “Hij had over alles en iedereen een mening. Zijn gedrag heeft dan ook regelmatig tot confrontaties geleid. Ook in de omgang met personen van de organisatie stelde Baars zich niet professioneel op, en soms ook niet in de omgang met inwoners en groepen in de samenleving.”
Niet zijn college
Het college dat in 2018 is geformeerd is nooit zijn college geweest, had Baars volgens Klappe gezegd. “Wat een onprofessionele houding is, als burgemeester sta je toch boven de partijen?” De intentie om er samen uit te komen was echter nog steeds aanwezig. Op verzoek van de klankbordgroep deelden de wethouders de zorgen om het functioneren van de burgemeester. “Wij hoorden pas in september dat de fractievoorzitters het vertrouwen in de burgemeester hadden opgezegd.”
‘Een zeer, zeer, zeer ongemakkelijke situatie’
De gemeentesecretaris die 9 jaar met de burgemeester samenwerkte, noemde de situatie een persoonlijke tragedie voor Baars. Hij vertelde hoe moeizaam de start van het nieuwe college in 2018 was. “Er was veel scepsis, vooringenomenheid, het ging stroef en er waren irritaties en nare botsingen. Ik stond erbij en nam waar. Een zeer, zeer, zeer ongemakkelijke situatie.”
Impact
De gemeentesecretaris zag met lede ogen aan hoe de verhoudingen tussen burgemeester en wethouders steeds slechter werden. Dit ondanks de heisessies. Ook constateerde de gemeentesecretaris hoeveel impact de bejegening van Baars op individuele medewerkers had. Op de vraag of de gemeentesecretaris dan ingreep antwoordde hij bevestigend, door in een persoonlijk gesprek de burgemeester een spiegel voor te houden.
Volledig afgeschreven
De klankbordgroep had gezegd veel waarde te hechten aan de mening van de gemeentesecretaris tijdens de gesprekken. “Ik heb echter niet gezegd dat ik geen vertrouwen meer had in de burgemeester, want dat is niet aan mij. Wel heb ik aangegeven dat de burgemeester niet meer voldoende effectief en succesvol kan zijn voor Ermelo, nu hij in de media volledig is afgeschreven en geen portefeuille en draagvlak in het college meer heeft.”
