ErikPrikt… problemen
Wie droomt er soms niet van een mooie plek, een tropisch eiland, waar je ooit, heel misschien, eindelijk kan doen wat je wilt… Maar ach, dat is een utopie, een per definitie onbereikbaar ideaal. Je moet zoveel hobbels nemen en problemen oplossen om daar te komen, dat gaat je niet lukken. Maar toch, alleen al het dromen erover, het koesteren van zo’n utopie, heeft z’n nut: je kan het beschouwen als interessant probleem-denken, want je gaat altijd tegen de algemene stroming – Be real! Dat kan toch niet? – in. Door over de toekomst te denken, overstijg je de huidige tijd. Volgens Thomas More hebben utopieën dan ook filosofische betekenis, want ze tarten vaststaande dogma’s en leveren kritiek op alle krachten die de mensen in het hier en nu aan banden legt.
Die kritiek kan gevaarlijk zijn. More zette zich in 1516 in zijn boek Utopia (waarin hij een socialistische heilstaat beschreef) af tegen het economische en politieke beleid van Engeland. Hij werd ter dood veroordeeld en onthoofd (en vier eeuwen later alsnog heilig verklaard…). En niet alleen de Koning en de Kerk hebben moeite met kritiek, ook je eigen innerlijke criticus en innerlijke rechter kunnen je prachtige ideeën frustreren. Een gedreven vernieuwer laat zich echter niet tegenhouden. Die smacht naar oplossingen voor de problemen die het verwezenlijken van z’n idealen in de weg staan.
Maar pas op! Als je focust op oplossingen, bestaat het gevaar dat je de eerste acceptabele mogelijkheid omarmt, en dat is meestal niet de beste oplossing. Waarom niet? Ten eerste omdat je door zo’n snelle keuze jezelf de mogelijkheid ontneemt om met anderen te ‘sparren’ en alternatieve invalshoeken te overwegen, wat wellicht een beter resultaat oplevert. Ten tweede betekent een oplossing voor een (deel)probleem niet dat je ook de gewenste uitkomst hebt gerealiseerd. Er zijn niet alleen verschillende oplossingen te verzinnen voor één probleem, er zijn ook meerdere deelproblemen die alle opgelost moeten worden.
Daarom moet je vooral in problemen denken, in zoveel mogelijk problemen! Alles wat er fout kan gaan boven water krijgen, voor elke oplossing weer een probleem verzinnen, zoveel mogelijk beren op de weg zien, zodat je al die beren kan omzeilen of onschadelijk maken. Die beren kunnen je bovendien aan het denken zetten over dat verre doel: Is het wel zo’n goed plan? Moet ik daar echt heen en zo ja, moet het nu?
Want vaak is er sprake van een ‘verwaarloosde probleemstelling’. Dan ben je zo gefixeerd op een vast eindresultaat – zoals lekker lui leven op een tropisch eiland – dat je vergeet om stil te staan bij de vraag: levert het bereiken van dit doel me wel de bevrediging die ik zoek? Meestal zit je echte probleem, de werkelijke oorzaak van het gevoel van onvrede, op een ‘diepere laag’. Door zelfreflectie of coaching kan je bijvoorbeeld ontdekken dat je eigenlijk op zoek bent naar onafhankelijkheid, iets dat je wellicht ook dichterbij en op een andere manier, kan verwezenlijken.
Dat eerste idee, de rest van je leven zorgeloos in de tropenzon zitten, verdwijnt dan achter de horizon, maar je zoektocht heeft je misschien wel een dieper inzicht verschaft: Lange tijd dacht ik dat het leven op het punt stond te beginnen, maar telkens stonden er obstakels in de weg, die ik eerst moest wegwerken. Dán zou het leven echt beginnen, dacht ik. Eindelijk begon het me te dagen dat het leven juist uit die obstakels bestond*.
* Alfredo d’Souza
Erik Slagt
Ermeloër Erik Slagt coacht mensen die ‘een beetje vastlopen’ in hun persoonlijke ontwikkeling. Motto: er is altijd meer ruimte dan je denkt.
Zie ook: www.espacio-coaching.nl
