Column Eva Meter, nazorgconsulent De Varenhof Ermelo: ‘Ach, je moet toch door, hè?’.
De uitvaartleidster schrok er een beetje van hoe hij er uitzag toen ze hem tegenkwam op de begraafplaats. Toen ze vroeg of het wel ging, brak hij. Nee, het ging helemaal niet.
Het was een half jaar geleden dat ze overleed, zijn vrouw. En nu hij wist niet meer hoe hij verder moest. De uitvaartleidster vroeg of ik alsnog een nazorgafspraak met hem wilde maken. Van de nazorg die De Varenhof aan nabestaanden aanbiedt na een uitvaart had hij destijds geen gebruik gemaakt. Niet nodig, vond hij toen want “je moet toch door, hè?”
Op de vraag wat hij wil vertellen is het een poosje stil. Hij worstelt met het antwoord. Zijn onrustige handen plukken afwisselend aan zijn vest en de stoelleuningen en zijn ogen schieten heen en weer. Er zit hem iets heel hoog. Dan een diepe zucht en met een schuwe blik kijkt hij me aan.
“Weet u, het ging helemaal niet goed tussen mijn vrouw en mij. Ik ben geen goede man voor haar geweest en ik voel me er zo schuldig over. Het heeft haar leven verzuurd, ben ik bang. Ik schaam me en durf er met niemand over te praten. Ik zit er in vast, het lijkt alsof ik mijn leven niet meer verdien”.
Hij staart uit het raam, durft me niet meer aan te kijken. Ik blijf stil en stukje bij beetje gaat hij verder. Ze waren zo verschillend en ze konden elkaar zo in de weg zitten. Zij kon zo dwingend zijn. En hij zo kwaad op haar. Dagenlang werd er dan gezwegen, door beiden. De spanning in huis was te snijden dan. Nu is ze er niet meer en hij kan het niet meer goedmaken. Niet meer zeggen dat hij er zo’n spijt van heeft. Zelfverwijt kwelt hem, schuldgevoel houdt hem gevangen en belemmert zijn pad in het landschap van rouw waar hij zijn weg in moet zien te vinden.
Ik luister. De klok doet er even niet toe. En als hij zich heeft leeg verteld zijn we een poos stil samen, laten we bezinken wat er is gezegd.
En dan komen ze, de tranen die er nog niet mochten zijn. Druppels die zijn hart schoonspoelen. Als het genoeg geweest is, lees ik berusting in zijn ogen. Er komt ontspanning. En na een poosje gaat hij verder: “maar er waren ook goede tijden. Ze was heel lief en ze heeft zoveel voor me gedaan. We hebben het eigenlijk ook best goed gehad”. Over de vakanties vertelt hij, over wat ze graag samen ondernamen, de lange wandelingen. Over wat hij in haar waardeerde. En over wat hij toch ook voor háár had kunnen doen.
De andere kant mag er nu bij, dankbaarheid voor wat er goed was. Hij heeft weer lucht en ruimte voor zijn rouw.
Voor iedereen is rouwen verschillend. Eerlijk onder ogen zien wat om aandacht vraagt, dit niet wegstoppen, helpt om dit moeilijke proces door te komen.
Eva Meter, nazorgconsulent De Varenhof
