SLACHTOFFERS EN HUN DAPPERHEID
Door Herma Weerstra.
De Nederlandse ouders van de nu 80-jarige Ermeloër Maarten de Lussanet, waren in 1938 verhuisd naar Indië, een toen Nederlandse kolonie. Daar werd in 1939 zoontje Maarten in alle vrijheid op Java geboren. Vanwege de plotselinge Japanse oorlog was het ineens gedaan met hun vrijheid. Op gruwelijke wijze in 1942 voor zijn vader, theeplanter, en andere jonge mannen middels een opname in een krijgsgevangenenkamp met zware tewerkstellingen bij de aanleg van de Birmaspoorweg en Japanse kolenmijnen.
Mensonwaardig maar hij overleefde het. Maarten, zijn muzikale moeder en jongere zusje moesten, samen met andere Nederlandse moeders en kinderen, naar geïsoleerd gelegen wisselende vrouwenkampen. Dat was in een stadswijk achter prikkeldraad en later in een barakkengroep achter bamboe afrasteringen met wrede Japanse bewakers, allerlei ziektes en verschrikkelijke honger. De omstandigheden werden steeds zwaarder maar de dappere moeders hielpen elkaar en de kinderen, waar dat mogelijk was, er doorheen.
Dankzij de inzet van Amerikaanse atoombommen (het kon helaas niet anders) op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki ging in 1945 die verschrikkelijkste ellende voor de niet-Japanners voorbij: de Jappen moesten nu wel capituleren. Veel Nederlanders verlieten toen geleidelijk aan weer voorgoed Indonesië dat, inmiddels door een onderlinge oorlog, weer onafhankelijk was geworden.
Maarten zijn kampvriendinnetje, leeftijdsgenoot Henriette van Raalte- Geel schreef, na interviews met haar moeder, jaren later over deze kampperiode een boek. Dit werd in 2020 herdrukt en is nu ook als E-book verkrijgbaar. De titel “Mogen we altijd in dit kamp blijven?” is genoemd naar een uitspraak van Henriette toen ze met het gezin, voor ’t eerst voet aan Nederlandse wal gezet hadden en in een meer-gezinnen-woning in den Haag gehuisvest werden. Ook kampvriendje Maarten verhuisde naar zo’n woning: in Scheveningen.
Na diverse verhuizingen kwam hij jaren erna zijn toenmalige vrolijke huisgenootje Mieneke Z. uit dat grote gezin, weer tegen in het natuurrijke Ermelo en inmiddels zijn Maarten en zij al weer jaren elkaars dorpsgenoten. Van arts Albert Schweitzer was De Lussanet een bewonderaar en Maarten dacht zelf ook even die geneeskundekant op te willen, maar koos toch voor een opleiding bij de KMA , werd officier bij Defensie en kreeg als laatste een NAVO-functie in België.
Hij zette zich na zijn pensioen nog een tijd in het buitenland in voor vrede en veiligheid bij Afrikaanse vluchtelingenkampen. Nog steeds heeft de Ermelose Maarten contact met de Haagse Henriette en ieder jaar proberen ze elkaar te ontmoeten zoals bij de nationale Herdenking Einde Japanse bezetting 1945, op 15 augustus in den Haag, of in Gelderland in Arnhem op terrein Bronbeek bij het monument Japanse Vrouwenkampen tijdens de ontmoetingsdag met een ‘ode aan de tig duizenden dappere moeders in de vrouwenkampen‘, georganiseerd door de stichting Vrouwenkampen.
Dit jaar zal er, in verband met het coronavirus, in Gelderland een gewijzigde herdenking zijn, hetgeen te lezen is op www.vrouwenkampen.nl Bij de Stichting Oorlogsverhalen kwam recent in 2020 ook een videofilm uit. Zie: https: //oorlogsverhalen.com/oorlogsverhalen/henriette-van-raalte-geel voor wie nog meer over deze periode wil weten.
