ErikPrikt… weinig weten
Mij is ooit, toen ik een belangrijke beslissing moest nemen, gevraagd: Weet je het zeker? Ik herinner me nog hoe mijn al sluimerende twijfel door die vraag werd versterkt en me het juiste antwoord influisterde: ‘Eigenlijk’ niet… NIET zo zeker dus. Maar sociale wetten en praktische bezwaren weerhielden me ervan om dat meteen toe te geven, en dus moest ik ‘voortschrijdend inzicht’ verwerven om later alsnog op mijn schreden terug te keren.
Hier onthulden mijn diepste gevoelens dus ‘de waarheid’, maar ze werden door de ratio overruled. Vaak is dat terecht, want gevoelens zijn lang niet altijd betrouwbaar. Daarom vertrouwen veel mensen liever op check and double check: altijd eerst alles uitzoeken, opmeten en narekenen. Meten is weten en cijfers liegen niet, denken ze, maar dat is een illusie. Ze laten zich misleiden door het toeval, door verkeerde interpretatie van onvolledige informatie en ook nog eens door wensdenken. Logisch dat ze dan worden verrast door de realiteit.
Dat komt doordat het verzamelen van feiten eerst je zelfvertrouwen vergroot, maar hoe meer je ergens wat van af weet, hoe meer je beseft dat je heel veel nog niet weet. Lastig is dat mensen die weinig kennis over een onderwerp, de neiging hebben hun kennis te overschatten en juist heel zeker van hun zaak zijn. Die zekerheid neemt af naarmate zij meer weten.
Dat zie je vooral bij de felste tegenstanders van controversiële zaken, zoals genetisch gemodificeerd voedsel en vaccinaties: hoe feller mensen er tegen gekant zijn, hoe minder objectieve kennis ze blijken te hebben over de wetenschap erachter, en hoe meer kennis ze dénken te hebben.
Veel of weinig kennis van zaken, het is altijd beter om ruimte in te bouwen voor de mogelijkheid dat het ongeveer juist is wat je denkt, of misschien zelfs helemaal anders dan het op het eerste gezicht lijkt. Of toegeven dat ‘de waarheid’ nog niet is vast te stellen. Neem de klimaatverandering. Snelle actie is vereist, maar welke maatregelen de juiste zijn, is nog onduidelijk. En al ‘weten’ sommige mensen nu al zeker dat ons deze winter strenge vorst te wachten staat, de meteoroloog zegt: Ik weet niet wat voor winter het wordt en daarmee weet ik meer dan de mensen die dat wel denken te weten.
Erik Slagt
Ermeloër Erik Slagt coacht mensen die ‘een beetje vastlopen’ in hun persoonlijke ontwikkeling. Motto: er is altijd meer ruimte dan je denkt.
- Zie ook: www.espacio-coaching.nl
