ErikPrikt… goed leven
Ermelo kent vele levensbeschouwelijke groeperingen. Hoezeer ze ook van elkaar verschillen, sommige denkbeelden hebben ieders instemming. Denk aan ‘Behandel anderen zoals je door hen behandeld wilt worden’. Een uitspraak veel ouder dan de Bijbel – het was 2500 jaar geleden al de lijfspreuk van de Chinese filosoof Confucius – en nog steeds actueel in het land van Mao en Xi Jinping.
Dat de dagelijkse praktijk soms anders is, zie je aan de vele stappen die de demonstranten in Hongkong al hebben gezet, waarbij je meteen denkt aan de bekende uitspraak van die andere filosoof, Lao Zi: Zelfs een weg van 1000 mijl begint met één stap.’
Opvallend is dat Confucius en Lao Zi je laten zien dat mensen zich door de eeuwen heen met vrijwel dezelfde kwesties hebben bezig gehouden, met centraal de vragen Hoe schep ik een rechtvaardige wereld waarin een ieder de kans krijgt te gedijen? en Hoe leef ik een goed leven? Niet door de richtlijnen van een hogere macht te volgen, in een systeem van straffen en belonen. Nee, de wereld is totaal onberekenbaar en chaotisch, wisten de oude wijzen. Er kan niets worden gegarandeerd en pas wanneer we begrepen hebben dat niets vaststaat, kunnen we besluiten nemen en ons leven ten volle leven.
Toch bleef door de eeuwen heen het rationele oorzaak-en-gevolg-denken aantrekkelijk. Kale feiten verzamelen en daaruit conclusies trekken is zinloos als je niet alle omstandigheden meeweegt, vond Confucius, maar is nu populairder dan ooit. Door simpelweg gegevens te verzamelen over het online gedrag, denken marketeers, beleidsmakers en machthebbers de zieleroerselen van de mensen te kunnen doorgronden en hun keuzes te kunnen sturen.
In China is een grootschalig programma gestart om alle (1,4 miljard!) burgers te volgen door het plaatsen van miljoenen camera’s met geavanceerde gezichtsherkenningssoftware. Door het installeren van apps op de telefoons van ‘verdachte’ groepen mensen kan de overheid hen 24/7 in de gaten houden. In Hongkong, waar men tot 1997 een soort ‘Brits’ leven leidde, zag ik de angst voor de gevolgen van een totale inlijving door deze grootmacht. En ook in Nederland krijgen we steeds vaker te maken met ‘Big Brothers’, en krijgen we een ongemakkelijk gevoel als we weten dat elke autowegkilometer geregistreerd wordt en zorgverzekeraars meekijken op onze fitheids-apps.
Het leven is niet te vangen in algoritmes en de toekomst is er niet mee te voorspellen. Toch komen regeringen bij iedere stap op de weg naar de toekomst met weer een nieuwe bestuurlijke ‘oplossing’ die nog meer controle betekent. Hoe ga je als individu om met de pogingen van overheden om hun greep op mens en samenleving te versterken met behulp van zulke technologieën? Hoe kan je in deze onvoorspelbare wereld ‘goed leven’?
Misschien gewoon door elke dag de ander te behandelen zoals we zelf behandeld willen worden, in de hoop daarmee de wereld stap voor stap een beetje rechtvaardiger te maken.
