ErikPrikt… constructieve ontevredenheid.
Klagende burgers, boze witte mannen, terecht verontwaardigde #metoo-vrouwen… ontevredenheid is er in alle soorten en maten. Je zou haast vergeten dat de meeste dingen goed gaan, zeker in ons land. De klassieke remedie tegen ontevredenheid is om te kijken naar wat je allemaal wél hebt – vaak meer dan je nodig hebt – en daar tevreden mee zijn. Vorige week was ik zelf in de gelegenheid om mijn vele zegeningen te tellen: wonend in een land met een excellente gezondheidszorg en in de buurt van een goed regionaal ziekenhuis, met een zorgzame partner en een auto, heel betrokken en deskundige mensen aan het bed en vooral: een beetje laat maar dan toch, de juiste diagnose en een adequate behandeling. Tevredenheid dus. En zelfs dan blijft er een kritisch oog ‘op de waakvlam’ staan: sommige dingen kunnen echt beter, ook in dat ziekenhuis.
Een gevoel van ontevredenheid heeft twee mogelijke oorzaken: je wilt iets dat er niet is, of er is iets dat je niet wilt. Vaak zijn dat heel banale wensen. Vraag mensen wat ze heel graag willen en ze geven je een opsomming van alles dat ze nog niet hebben: een grotere auto, een mooier huis, een andere baan… Dan is er sprake van een diepgewortelde onbevredigde behoefte aan méér. Je kan je bij een hevig verlangen naar die andere baan, dat droomhuis of die nieuwste iPhone afvragen of die je wel gelukkig(er) zullen maken. Waarschijnlijk niet: zodra je het ene hebt bemachtigd, verlang je al naar het volgende. Telkens weer het stemmetje volgend dat fluistert Meer, meer.., maakt je hebzuchtig en leidt je af van de zaken die echt belangrijk zijn in het leven.
Toch is klagen over tekortkomingen van het leven een nuttig, zelfs essentieel onderdeel van de vooruitgang. Zeker in de medische wetenschap, waar het gaat om leven en dood, komen vernieuwingen juist voort uit gezondheidsklachten. Ook de rechtsstaat kan alleen functioneren als het mogelijk is om oplichters en aanranders aan te klagen. En bedrijven kunnen hun service en de kwaliteit van hun producten verbeteren dankzij… klagende consumenten. Dat is dan ook van alle tijden: in het British Museum bevindt zich een 4000 jaar oud kleitablet waarop een Babyloniër moppert over de verkeerde soort koper die hem was geleverd.
Klagen heeft ook alles te maken met verwachtingen die niet worden ingelost. Wie veel verwacht – van een product, van z’n naaste, van het leven – zal vaker teleurgesteld worden en ontevreden zijn. Is het dan een oplossing om in plaats van te proberen de wereld te veranderen, onze reactie op die wereld aan te passen? Simpel onze zegeningen tellen en tevreden zijn? Dan gaan we voorbij aan de kracht van mensen die principieel weigeren om te accepteren dat essentiële zaken niet zijn zoals ze zouden moeten zijn. Zeg maar, de politieke potentie van klagen: een klacht kan het begin zijn van een poging de wereld beter of rechtvaardiger te maken*. Niemand vond Mandela toch een zeurkous over die apartheid?
De crux zit hem in het onderscheiden van echte misstanden van luxe-problemen. En in het inzicht wat binnen je vermogen ligt om daar iets aan te verbeteren, en wat ver daarbuiten. Dus de klassieke verzuchting**
Geef me de moed te veranderen wat ik kan en moet veranderen, de rust om te accepteren wat ik niet kan veranderen en de wijsheid om het verschil te kunnen zien.
Dat is de basis van én tevreden én ‘constructief ontevreden’ te zijn.
* Julian Baggini, filosoof / Lynn Berger – De Correspondent
** In diversie varianten, uit vele bronnen (o.a. Epictetus, Boëthius, Francisus van Asisi)
Erik Slagt
Ermeloër Erik Slagt coacht mensen die ‘een beetje vastlopen’ in hun persoonlijke ontwikkeling. Motto: er is altijd meer ruimte dan je denkt.
Zie ook: www.espacio-coaching.nl
