Ed Bok(t) over het wij- gevoel, terreur, naar bed gaan en in bed plassen…
Het zal wel even wennen zijn
Enigszins aangeslagen ben ik wel lieve lezers na al die ellende van de afgelopen weken in Frankrijk en Duitsland. Net als van aanslagen in Irak en Syrië en al die andere plaatsen op de wereld waar dood en verderf nieuws van alle dag is overigens. Maar als het ver weg- en de zoveelste aanslag is, dan is dat slechts nieuws voor een pagina ergens achter in de krant. Maar als het dichtbij is, zoals in Frankrijk en Duitsland dan wordt de mogelijkheid dat je er zelf mee geconfronteerd wordt ietsje groter. Of die dreiging nu realistisch is of niet, ook in Franse steden als Nice en Saint-Étienne-du-Rouvray en Ansbach in het Duitse Beieren en München hield niemand er rekening mee. Of ik nu angst heb om een braderie te bezoeken, neen die heb ik niet. Hoe dat komt; volgens de Psycholoog Jeffrey Wijnberg komt dat door neurologische vervlakking van de schrikreactie want door dagelijks met ‘terreuraanslagen’ te worden geconfronteerd wen je er dus aan. Tja, psychologisch gezien zal dat wel kloppen, maar ik was toch blij om na een bezoek aan de Spakenburgse dagen heelhuids thuis te zijn!
Wij gevoel versterken
Bij afwezigheid van het Kabinet zijn het de politieke reservespelers die in deze tijden op het nieuws en dus ook op de terreuraanslagen reageren. Overigens is het sinds de dagelijkse opinie programma’s ‘DWDD’ en ‘Jeroen Pauw’ met vakantie zijn, voor de duidelijkheid van eind mei tot eind september wel angstvallig stil in Politiek Den Haag, of zou dat toeval zijn. De Hollandse droom bestaat zegt PvdA-kamerlid Ahmed Marcouch, in reactie op de gebeurtenissen, het land waar een dubbeltje een kwartje kan worden. VVD-kamerlid Malik Azmani constateert dat onder de ‘autochtone’ bevolking nu steeds meer een ‘ik ben het zat’ gevoel leeft. Gelukkig voorziet Azmani nog net geen burgeroorlog maar dan moet je wel met elkaar de schouders er dus onder zetten. Kijk, beste lezers, dat zijn uitspraken waar we wat mee kunnen. Beiden politici denken dat er een sterk ‘wij gevoel’ gecreëerd moet worden om te voorkomen dat de situatie ontspoort.
Het verraderlijke wij-gevoel
De van Dale is duidelijk. Met een wij-gevoel wordt een gevoel van saamhorigheid bedoeld, maar bij politici weet je het maar nooit! Ik heb het opgezocht en kom tot enkele verrassende conclusies. ‘Wij’ is eerste persoon meervoud. Dat weten ‘we’ allemaal. Maar er gaan achter dat woordje ‘wij’ ook een paar hele andere betekenissen schuil. Soms verwijst wij niet naar ‘wij’, maar naar bijvoorbeeld ‘u’ of ‘ik’ en dat biedt de taalgebruiker dan strategische mogelijkheden`, om daarmee bijvoorbeeld de hiërarchie te maskeren. Zo is er bijvoorbeeld het zogenoemde verpleegstersmeervoud ‘en nu gaan we naar bed!’, wat door de patiënt zonder haperen wordt opgevat als een bevel echter ‘we’ gaan niet te bed, maar de patiënt.
Hebben we weer in ons bed geplast
En als we nog wat verder zoeken, dan vinden we in verschillende bronnen dat ‘wij’ ook wel verwijst naar ‘jij’ ‘Hebben we weer in ons bed geplast?’. In politiek zijn solidaire wij-vormen gemeengoed, vooral in verkiezingsretoriek; ‘We moeten eerlijk zijn tegen degenen die we geen plaats in Nederland kunnen bieden’. Na de verkiezingen wordt ‘wij’ vooral gebruikt door politici die in het nauw zijn gekomen. Dat kan zijn door bonnetjes of als ze ‘miljarden’ hebben verkwanseld of zij zien (inzien) dat hun beleid gefaald heeft. Dan verklaren politici ‘We hebben een vergissing begaan’ wat dan appelleert aan de regering, het kabinet, de partij, de bureaucratie en misschien zelfs wel aan de bevolking, maar eigenlijk betekent het gewoon ‘Ik heb een vergissing begaan.’
Wij- gevoel terug bij DWDD en Pauw
Politici zijn zo slim in taalgebruik, maar dat gaan wij, u en ik dus eind september, zeker richting de verkiezingen wel weer ervaren. Dan zijn Matthijs van Nieuwkerk en Jeroen Pauw weer terug en is er weer tijd en ruimte voor types als Klaver, Pechtold en consorten, om ons weer van alles in de wij-vorm wijs te maken. Wat we moeten doen is dit, wat we moeten is dat. U bent nu gewaarschuwd, dus trap er niet in en zeker als men het over het wij- gevoel heeft. U weet nu wat dat betekent.
Ed Bok(t)
Ed Bok is Ermeloer, EFC’58 fan, sociaal en betrokken.
